Techniczni niechciani

W większości pracownicy techniczni zarabiają kwoty tylko niewiele większe od pensji minimalnej, zatrudnia się ich pod warunkiem pracy jako firmy zewnętrzne lub podpisując z nimi umowy cywilnoprawne – a przecież ich praca także jest istotna, by szpitale działały bez problemów. Interpelację w ich sprawie złożyła jedna z posłanek.

Chodzi o Katarzynę Matusik-Lipiec z Koalicji Obywatelskiej.

Katarzyna Matusik-Lipiec zapytała
– Rozmawiając o wynagrodzeniach pracowników ochrony zdrowia, najbardziej skupiamy się na lekarzach i pielęgniarkach, a także przedstawicielach innych zawodów medycznych. Tymczasem funkcjonowanie szpitali nie byłoby możliwe bez pracowników technicznych, odpowiadających za prawidłowe funkcjonowanie sprzętu i wyposażenia oraz prowadzenie bieżących napraw – napisała Matusik-Lipiec, podkreślając, że ich sytuacja finansowa jest bardzo trudna.

– W większości pracownicy techniczni zarabiają kwoty tylko niewiele większe od pensji minimalnej – zaznaczyła posłanka, zwracając uwagę też na formę zatrudnienia.

– Problemem jest też nakłanianie ich do pracy jako firma zewnętrzna lub podpisując z nimi umowy cywilnoprawne, a to nie sprzyja stabilności zawodowej – oceniła.

Posłanka napisała też o tym, jak ważni w podmiotach medycznych są pracownicy techniczni.

– To osoby posiadające często bardzo wysokie, specjalistyczne kwalifikacje, wymagające ukończenia studiów wyższych lub uzyskania fachowych uprawnień. W wielu przypadkach odchodzą ze szpitali, podejmując prace poza ochroną zdrowia, gdzie zarobki dla osób w podobnym fachu są dużo większe. To w konsekwencji może doprowadzić do poważnych problemów i sytuacji – może okazać się, że nie będzie miał kto obsługiwać aparatury medycznej i prowadzić niezbędnych napraw i remontów. Konsekwencje takich zaniedbań mogą być dla pacjentów i systemu w ogóle – opisała.

Katarzyna Matusik-Lipiec spytała o to:

• czy urzędnicy z Ministerstwa Zdrowia zdają sobie sprawę z problemów pracowników technicznych w szpitalach i planują podjąć jakieś działania w tej sprawie,
• czy pracownicy techniczni w szpitalach będą mogli liczyć w najbliższym czasie na podwyżki – a jeśli tak, to kiedy i w jakiej wysokości.
  

Wiceminister Szafranowicz odpowiedział
Wiceminister zdrowia Jerzy Szafranowicz odpowiedź zaczął od przypomnienia.

– Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa minister właściwy do spraw zdrowia nie pełni funkcji pracodawcy w stosunku do pracowników podmiotów leczniczych. Funkcję tę – co wynika zwłaszcza z przepisów ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – pełnią kierownicy i dyrektorzy podmiotów leczniczych. To ich zadaniem jest więc między innymi ustalanie wysokości wynagrodzeń poszczególnych pracowników – wyjaśnił przedstawiciel resortu.

– W odniesieniu do pracowników gospodarczych, administracyjnych, technicznych i ekonomicznych jako osób niewykonujących zawodu medycznego oraz niebędących pracownikami tzw. działalności podstawowej podmiotu leczniczego, zastosowanie ma art. 5 ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia
zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych  określający kryteria, które muszą być brane pod uwagę przy opracowywaniu w danym podmiocie leczniczym porozumienia albo zarządzenia
zastępczego określającego sposób podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego osób zatrudnionych w podmiotach leczniczych, na stanowiskach spoza katalogu stanowisk działalności podstawowej – opisał Szafranowicz, dodając, że w wyniku zastosowania tych zasad wynagrodzenie powinno:

• odpowiadać w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu,
• uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy,
• uwzględniać wysokość wynagrodzenia odpowiadającą adekwatnemu średniemu wzrostowi wynagrodzenia w danym podmiocie w ustalonym okresie.
  

– Przepis art. 5 ustawy z 8 czerwca 2017 r. pozostawia przy tym pracodawcom pewną swobodę w zakresie szczegółowych rozstrzygnięć co do sposobu ustalenia wynagrodzenia personelu niemedycznego (spoza działalności podstawowej), a ich głównym celem jest zapobieganie dysproporcjom płacowym w podmiocie leczniczym oraz zabezpieczenie praw pracowników, tak medycznych, jak i niemedycznych, a wynikających w szczególności z art. 78 § 1 Kodeksu pracy. Przywołany przepis wskazuje, że wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało jakość jej świadczenia. Przepis art. 5 ustawy z 8 czerwca 2017 r. stanowi więc swoiste wzmocnienie regulacji kodeksowej – napisał w odpowiedzi.

Następnym aktem prawnym, które ma zastosowanie w przypadku pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych jest ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2020 r. poz. 2207 z późn. zm.)

– Zgodnie z treścią art. 6 ust. 4 tejże ustawy do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych z wyłączeniem składników wynagrodzenia, o których mowa w ust. 5 tegoż przepisu. Ust. 5 stanowi, że przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracowników nie uwzględnia się nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, wynagrodzenia za pracę
w godzinach nadliczbowych, dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej, dodatku za staż pracy i dodatku za szczególne warunki pracy – wyjaśnił Jerzy Szafranowicz, podkreślając, że przepisy ustawy z 8 czerwca 2017 r. stanowią lex specialis w stosunku do ustawy z 10 października 2002 r.

– Oznacza to, że w pierwszej kolejności należy stosować przepisy ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, zaś przepisy ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę stosuje się w zakresie nieuregulowanym przepisami z 8 czerwca 2017 r. – wytłumaczył.

Inaczej pisząc – w pierwszej kolejności pracodawcy ustalają wynagrodzenie zasadnicze pracownikom zatrudnionym na stanowisku pracy spoza katalogu stanowisk działalności podstawowej zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 5 ustawy z 8 czerwca 2017 r. 

– W sytuacji, gdy na mocy ustawy z 8 czerwca 2017 r. wysokość wynagrodzenia zasadniczego wraz z dodatkowymi świadczeniami wynikającymi ze stosunku pracy nie odpowiada kwocie minimalnego wynagrodzenia ustalonego na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów określającego obowiązujące w danym roku wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej, pracodawca dokonuje podwyższenia wynagrodzenia tak, aby wynagrodzenie zasadnicze i ewentualne dodatki do wynagrodzenia (o ile temu dodatki przysługują) dały łączną kwotę wynagrodzenia minimalnego za pracę. Ponadto należy wskazać, że ze względów prawno-konstytucyjnych prawodawca nie zdecydował się uregulować na gruncie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych najniższych dopuszczalnych poziomów wynagrodzeń zasadniczych pracowników spoza działalności podstawowej – uzasadnił.

Szafranowicz podkreślił, że wprowadzanie szczególnych regulacji dotyczących ustalenia najniższego wynagrodzenia zasadniczego jest bowiem możliwe tylko w odniesieniu do wyodrębnionej grupy pracowników posiadających wspólną tzw. cechę relewantną. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 10 stycznia 2005 r. różnicowanie sytuacji podmiotów podobnych jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy zostały dochowane trzy wymogi:

• wprowadzone przez ustawodawcę kryteria różnicowania muszą być racjonalnie uzasadnione i muszą mieć związek z celem i treścią przepisów, w których zawarta jest dana norma,
• waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie podmiotów podobnych, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku różnego traktowania podmiotów podobnych,
• różnicowanie podmiotów podobnych musi znajdować podstawę w wartościach, zasadach lub normach konstytucyjnych.
  

– Powyższe wymogi nie zostają spełnione w przypadku różnicowania osób zatrudnionych w podmiotach leczniczych, lecz nieudzielających świadczeń zdrowotnych lub niebiorących bezpośredniego udziału w czynnościach związanych z ich udzielaniem, w stosunku do osób wykonujących ten sam zawód, a zatrudnionych w innych podmiotach – podsumował Jerzy Szafranowicz.

Przeczytaj także: „Wymarzone normy zatrudnienia Grażyny Cebuli-Kubat”.